Kalisz poprzez wieki
Ludność Kalisza w okresie międzywojennym
W ciągu wielu wieków istnienia Kalisza liczba jego mieszkańców ulegała licznym zmianom. Spowodowane one były nie tylko występującą w danym okresie sytuacją polityczną i gospodarczą kraju, ale także różnymi wydarzeniami dziejowymi, które bezpośrednio wiążą się z historią miasta. Wśród nich wymienić należy przede wszystkim: pożary i epidemie oraz toczące się tu działania wojenne.
Na przestrzeni 350 lat, z których posiadamy bliższe dane, liczba ludności Kalisza - uwarunkowana wymienionymi czynnikami - kształtowała się następująco:
- 1579 rok - około 2.700 mieszkańców
- 1650 rok - około 2.000 mieszkańców
- 1690 rok - około 2.750 mieszkańców
- 1714 rok - około 700 mieszkańców
- 1789 rok - około 4.300 mieszkańców (w tym około 1.300 Żydów)
- 1793 rok - 3.832 mieszkańców
- 1811 rok - 8.253 mieszkańców (w tym 2.276 Żydów)
- 1815 rok - 7.521 mieszkańców
- 1830 rok - 10.670 mieszkańców
- 1851 rok - 11.430 mieszkańców
- 1900 rok - 23.882 mieszkańców
- 1913 rok - 65.400 mieszkańców
- 1914 rok - grudzień - około 5.000 mieszkańców
- 1916 rok - 29.927 mieszkańców.
W chwili odrodzenia się państwa polskiego w 1918 roku w Kaliszu zamieszkiwało 37.490 osób. Liczba ta jednak - 0 czym świadczą przeprowadzone spisy ludnościowe - z biegiem lat powoli i systematycznie wzrastała osiągając w 1921 roku 44.613 osób, a w roku 1931 już 55.125 osób. W następnych latach liczba ludności w dalszym ciągu powiększała się, a przyłączenie do miasta w 1934 r. przedmieść kaliskich (zamieszkałych przez około 13.000 osób) w znacznym stopniu przyczyniło się do tego, że w dniu 1 stycznia 1939 roku Kalisz liczył 81.052 mieszkańców.
Omawiając rozwój demograficzny (ludnościowy) miasta w okresie międzywojennym, koniecznym jest również przedstawienie składu narodowościowego jego mieszkańców. Zadanie to nie jest jednak proste, ponieważ stosowane kryteria (podział według języka ojczystego i wyznawanej religii) nie oddają 90 w p i. Posiadane informacje upoważniają jednak do stwierdzenia, że w Kaliszu, w omawianym okresie, przeważała ludność polska (stanowiąca około 70% ogółu mieszkańców) i żydowska (około 25%), a inne narodowości (głównie Niemcy, Ukraińcy, Rosjanie i Białorusini) reprezentowane były tylko przez nieliczne grupy osób.
Warto tu także dodać, że wśród mieszkańców miasta liczba kobiet przewyższała liczbę mężczyzn, a średnia wieku według spisu przeprowadzonego w roku 1921 wynosiła 22 lata, zaś według spisu z 1931 roku 25 lat. Natomiast w odniesieniu do struktury społeczno-zawodowej ludności można powiedzieć, że ponad połowa mieszkańców Kalisza utrzymywała się z pracy w zakładach przemysłowych (około 50%) i szeroko rozumianych (łącznie z transportem) placówkach handlowych (około 25%).
Tekst pochodzi z książki "Kalisz poprzez wieki"
Autorzy: Krystyna Dobak-Splitt, Jerzy Aleksander Splitt
Wydawca: Towarzystwo Miłośników Kalisza, 1988r.