Serwis obecny w sieci od 1996 roku! Bogaty zbiór unikalnych zdjęć i grafik Kalisza! Historia miasta od dziejów prastarych po II wojnę światową! Opisy obiektów architektonicznych oraz życia w dawnym Kaliszu! Kronika ważnych wydarzeń historycznych! Najstarsze zachowane plany miasta on-line! Czytelnia starych książek on-line! Skrócona historia miasta w 17 wersjach językowych!

Kalisz poprzez wieki
Połączenie kolejowe Kalisza z Warszawą

Rozwijający się w Kaliszu od lat 20-tych XIX wieku przemysł i handel odczuwały potrzebę usprawnienia komunikacji. Sieć drożna ziemi kaliskiej była słabo rozwinięta i zaniedbana, Prosna niespławna, a odległość do najbliższej stacji kolejowej przekraczała 100 km. Konny transport towarów stosowany na obszarze guberni kaliskiej w dużym stopniu podnosił ceny wytwarzanych wyrobów. W związku z tym jedną z najważniejszych spraw dla właściwego, dalszego rozwoju przemysłowego i handlowego miasta było połączenie 90 linią kolei żelaznej z innymi ośrodkami miejskimi.

Pierwsze poważniejsze próby w tym zakresie, podjęto w 1870 roku i kontynuowano je w następnych latach. Władze rosyjskie nie były jednak zainteresowane rozwijaniem komunikacji na terenie Królestwa Polskiego i wszelkie próby o zezwolenie na budowę połączenia kolejowego odrzucały tłumacząc to względami strategicznymi.

Dopiero w roku 1898 ówczesny gubernator Królestwa Polskiego książę Imertyński wyraził zgodę na budowę kolei. W dniu 28 lutego tegoż roku decyzję o rozpoczęciu prac podpisał także car Mikołaj II, a w listopadzie 1899 r. specjalna komisja pod przewodnictwem gubernatora kaliskiego M. P. Daragana rozpatrzyła zgłoszone projekty realizacji te go przedsięwzięcia.

Trasa kolei miała przebiegać z Warszawy przez Sochaczew, Łowicz, Zgierz, Łódź, Łask, Sieradz i Błaszki. Łączna jej długość wynosiła około 250 km, a szyny posiadały szeroki rozstaw, zgodny z rosyjską siecią kolejową. Budowa przebiegała szybko i sprawnie, zaś prace na odcinku kaliskim trwały niecałe sześć miesięcy - od maja do połowy listopada - chociaż wiązała się z nimi konieczność zbudowania dwóch dużych i 133 mniejszych mostów.

Na nowej linii kolejowej - Kalisz-Warszawa - kursowały wygodne wagony typu amerykańskiego, zwane pulmanami. Pierwszy pociąg z 67 pasażerami odjechał z kaliskiego dworca 15 listopada 1902 roku o godzinie 8 rano. Jeden z naocznych świadków tego faktu, w artykule zamieszczonym w "Gazecie Kaliskiej" z dnia 16.11.1902 r., wydarzenie to opisał w następujący sposób: "...Dzień ten będzie pamiętny w dziejach Kalisza, w dniu tym spełniło się wreszcie pragnienie mieszkańców naszego miasta. Przed godziną 8.00 na stację przybył naczelnik guberni, przedstawiciele władz i inżynierowie, a peron zapełniła bardzo licznie publiczność, która z ciekawością oglądała ten pierwszy po ciąg złożony z czterech nowych, nadzwyczaj elegancko urządzonych wagonów pulmanowskich. Gdy rozległa się świstawka konduktorska, znajdująca się na peronie orkiestra strażacka zagrała marsza, przy dźwiękach którego i okrzykach pociąg ruszył w drogę...".

Dworzec kolejowy w Kaliszu z początku XX w.

Pierwszy pociąg z Warszawy przybył do Kalisza następnego dnia. W początkowym okresie istnienia tego połączenia kolejowego, codziennie o godzinie 8.00 wyruszały jednocześnie dwa pociągi - jeden z Kalisza do Warszawy, a drugi w kierunku przeciwnym. Na miejscu były one o godzinie 18.00, a więc ich prędkość wynosiła około 25 km na godzinę.

Wkrótce okazało się, że istnieje duże zapotrzebowanie na przejazdy tą trasą kolejową. Uruchomiono więc dwa dodatkowe pociągi pasażerskie oraz jedną parę pociągów towarowych. W roku 1906 nastąpiła rozbudowa kolei kalisko-warszawskiej, poprzez połączenie jej z siecią kolei pruskiej w Skalmierzycach.

Tekst pochodzi z książki "Kalisz poprzez wieki"
Autorzy: Krystyna Dobak-Splitt, Jerzy Aleksander Splitt
Wydawca: Towarzystwo Miłośników Kalisza, 1988r.